အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ရဲ့ မီးရှို့ဖျက်ဆီးမှုတွေကို အများဆုံးခံရတာ စစ်ကိုင်းတိုင်းပါ။ Data For Myanmar ရဲ့ စောင့်ကြည့် တွက်ချက်မှုတွေအရ အာဏာသိမ်းစကနေ ၂၀၂၃ ဖေဖော်ဝါရီလထိ စစ်ကိုင်းတိုင်းမှာ မီးလောင်ပျက်စီးရတဲ့ နေအိမ် လေးသောင်းခွဲနီးပါး ရှိလာနေပါပြီ။
မထုံးချောင်းလေးရဲ့ ကမ်းတနေရာ မင်းတုန်းမြို့လေးမှာ ၇၅ နှစ်မြောက် ချင်းအမျိုးသားနေ့ကို မလုပ်ဖြစ်တော့ဘူးလို့ သိလိုက်ရသည်။ မင်းတုန်းမြို့လေးဆီ ကျနော် မရောက်ဖြစ်တော့ပါ။ ဘယ်တော့ပြန်ရောက်မည် ဆိုတာလည်း မသိတော့ပါ။
တပိုတွဲလပြည့်နေ့ရဲ့ နှင်းရည်စက်လက်နဲ့ နံနက်ခင်းအာရုဏ်ဦးမှာ အလင်းရောင်မရှိတဲ့ မှောင်ရိပ်ထဲ လူတချို့ရဲ့ လှုပ်ရှားသံတွေက ဆူညံမြန်ဆန်လှချည့်ရဲ့။ မြို့လည်ခေါင် လမ်းလေးဆုံနာရီစင်တဝိုက် တောင်လိုပုံထားသည့် ဉာဏ်ရိုးဖြူဖြူတွေက တောဆင်ရိုင်းတွေရဲ့ အစွယ်ရှည်ရှည်တွေလို ထိုးထိုးထောင်ထောင်ပဲ။
အရင်ပြုလုပ်ခဲ့သမျှ အသံတိတ်သပိတ်တွေတိုင်းဟာ နိုင်ငံတကာစာမျက်နှာပေါ်မှာ နေရာယူခဲ့ကြတာပါ။ ဒီလိုနိုင်ငံတကာစာမျက်နှာပေါ်ကို တက်သွားမှာကို အာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ အပေါင်းအပါတသိုက် တုန်နေအောင် ကြောက်တယ်ဆိုတာလည်း သိကြပြီးသားပါ။ သူတို့ကို နိုင်ငံတကာက အာရုံမပြတ်တမ်း စောင့်ကြည့်နေမှာကို အာဏာရူးတသိုက်ဟာ မလိုလားကြပါဘူး။ ပြီးတော့ ဒီလိုအချိန်မှာ လူထုတရပ်လုံး ပါဝင်နိုင်တဲ့သပိတ်ဟာ အသံတိတ်သပိတ်ထက်ကောင်းတာ မရှိဘူးသေးလို့ပဲ မြင်မိပါတယ်။ ဒါကြောင့်ပဲ အာဏာသိမ်းကာလ ၂ နှစ်ပြည့်ခါနီးအချိန်မှာ အသံတိတ် သပိတ်ကိုပြုလုပ်ကြဖို့ နှိုးဆော်ခဲ့ကြတာပေါ့။
သည်နေရာ သည်ဌာနမျိုးကို ဟိုယခင်အခါက မိတ်ဆွေအချို့ရောက်သွားဖူးသောကြောင့် ရံခါ ဧည့်တွေ့သွားတာ၊ ရံခါ လွတ်မြောက်၍ သွားကြိုဖူးတာလောက်သာ ရောက်ဖူးပါသည်။ အခုတော့ ကိုယ်တိုင် ရောက်ဖူးခဲ့ရပြီကော။
“အခုက ဘာဆက်ဖြစ်မယ်မှန်းမသိဘူး။ ပြည်တွင်းမှာလည်း ၅၀၅ နဲ့ဖမ်းနေလို့ နေလို့မရဘူး။ အခုဒီမှာလည်း လုပ်စရာအလုပ် ဘာမှမရှိသလောက်ပဲ။ ပြည်တွင်းမှာတုန်းက ထားခဲ့တဲ့အိမ်မက်တွေ မျှော်လင့်ချက်တွေလည်း အကုန်ပျက်စီးကုန်ပြီ။ ခုထိုင်းနယ်စပ်မှာ အလုပ်သမားကတ်ဒ်လုပ်ပြီး နေနေတယ်။ ရှေ့ရေးကတော့ မတွေးရဲဘူး”
၂၀၂၂ ခုနှစ် ဇွန်လမှစတင်ကာ နိုဝင်ဘာလ အထိ ၆ လတာအတွင်း မြွေကိုက်ခံရသူ ၃၉ ဦးရှိပြီး အမျိုးသား ၃၂ ဦး၊ အမျိုးသမီး ၇ ဦး ပါဝင်ပါတယ်။ အဲဒီအထဲကမှ အမျိုးသား ၂ ဦးနဲ့ ၈ နှစ်အရွယ်မိန်းကလေးငယ် ၁ ဦး အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရပါတယ်။ ၆ လတာအတွင်း နိုဝင်ဘာလမှာတော့ မြွေကိုက်ခံရမှု အများဆုံးဖြစ်ကာ ၆ ဦးထိ အကိုက်ခံထားရပါတယ်။
ရှားပါးပြီးတန်ဖိုးရှိတဲ့ "မာဘယ်လ်" ကျောက်တုံးကြီးတွေနဲ့ ပြည့်နက်နေတဲ့နေရာကတော့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့အနောက်ဖက်က ရခိုင်ပြည်နယ်၊ တောင်ကုတ်မြို့နယ်မှာတည်ရှိတဲ့ "နေပူတောင်"မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ နေပူတောင်မှာ တောင်ကုတ်မြို့နဲ့ မိုင်၃၀လောက် ကွာဝေးတဲ့ တောင်ကုတ်-ပန်းတောင်ကားလမ်းမပေါ်မှာ တည်ရှိပါတယ်။ ဒါ့အပြင် နေပူတောင်ဟာ ရခိုင်ရိုးမတောင်တန်းကြီးနဲ့ ဆက်စပ်သွယ်တန်းနေတဲ့ တောင်ကြီးတခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါကြောင့် အာဏာသိမ်းကာလအတွင်း လွတ်ငြိမ်းလို့ခေါင်းစဉ်တပ်ထားသမျှဟာ လွတ်ငြိမ်းမဟုတ်ဘဲ မတရားဖမ်းဆီးခံထားရသူတွေကို မင်းအောင်လှိုင်အုပ်စုက သူ့အကျိုးအတွက်လွှတ်ပေးခြင်းသာ ဖြစ်ပါတယ်။
တောတောင်၊ မြစ်ချောင်းတွေနဲ့ ပြည့်နက်နေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အနောက်ဖက်က ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ယခုနှစ် (၂၀၂၂) မိုးခေါင်တဲ့ သဘာဝကပ်ဆိုးကြီးတခုကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ စိုက်ပျိုးရေးနဲ့သာ အဓိကထား အသက်ရှင်နေရတဲ့ ရခိုင်ပြည်သူတွေမှာ မိုးခေါင်တဲ့ဒဏ်အပြင် လယ်ယာမြေသုံး မြေဩဇာပစ္စည်းတွေရဲ့ ဈေးအဆမတန် မြင့်တက်မှု ဒဏ်ကိုပါ ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ တချို့ လယ်သမားတွေဆိုရင် မိမိရဲ့လယ်မြေတွေကို စွန့် ခွာပြီးတော့ ရေခြား၊ မြေခြား တိုင်းတပါးနိုင်ငံတွေမှာ မိသားစုကို ခွဲခွာပြီးတော့ သွားရောက် အလုပ်လုပ်နေကြရပါတယ်။
မှောင်ရီပျိုးစအချိန်မှာ သူငယ်ချင်းမောင်တုတ်က သူဌေးကတော်ရဲ့ကိစ္စသွားဖို့ လာခေါ်လို့ လိုက်ခဲ့ရတယ်။ လူသေတဲ့အခါ နာရေး၊ အသုဘ၊ မသာလို့ သုံးနှုန်းတတ်ကြပေမဲ့ ကျုပ်တို့ရွာကတော့ တစ်မျိုးတစ်ဘာသာ ကိစ္စလို့သုံးနှုန်းတယ်။ ကိစ္စဆိုတာ မလွဲမသွေ ဆောင်ရွက်ရမယ့်အလုပ်လို့ ပြောရမလားမပြောတတ်ဘူး။
ဒါဟာ မြန်မာနိုင်ငံနယ်စပ်ကိုဖြတ်ကျော်အပြီး နိုင်ငံရပ်ခြားကနယ်မြို့လေးမှာနေထိုင်ရင်း ဒုတိယအကြိမ်မီးဖွားခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ပြည်တွင်းထဲက လွယ်ပိုးလာခဲ့ရတဲ့ဗိုက်ကိုတော့ နယ်စပ်မြို့လေးကို ရောက်ပြီးသိပ်မကြာခင် ရက်မှာပဲမွေးခဲ့ရပါတယ်။ လူတွေလိုဆိုရင်တော့ ကိုယ်ဝန်နေ့စေ့လစေ့ကြီးနဲ့ တိုက်ပွဲထဲ ပြေးခဲ့ရတာပါ။ သွေးလန့်မသွားတာကိုပဲ ကံကောင်းလှချည့်လို့ တွေးမိရတယ်။
"ကျုပ်က ခင်ဗျားတို့ ရန်ကုန်အခြေအနေကိုသိချင်လို့ အခေါ်ခိုင်းလိုက်တာပါဗျာ"တဲ့။ ဘုန်းကြီးတွေလည်း တရားဘာဝနာနဲ့ အေးအေးချမ်းချမ်း မနေနိုင်ရှာပါလား။ မနေနိုင်ဆို နေ့နေ့ညည စစ်သားတွေ ရွာထဲဝင်လာပြီဆိုတာနဲ့ ကလေးတွေနဲ့ မိန်းမတွေက ဘုန်းကြီးကျောင်းကို ရောက်လာတတ်ကြတယ်။ ဘုန်းကြီးကျောင်းက ရွာထဲမှာထက်စာရင် လုံခြုံတယ်ထင်မှတ်ထားကြတာကိုး။
နှစ်ပေါင်း ၇၀ ကျော်ကာလအတွင်း စစ်အာဏာသိမ်းခေါင်းဆောင်အပြောင်းအလဲတွေ၊ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့ အညီရွေးကောက်ပွဲအစိုးရ နှစ်ကြိမ်တက်ချိန်ထိ စစ်ဘေးရှောင်ဆိုတာ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် ဒေသတွေမှာသာရှိခဲ့ရာက အဆိုးဝါးဆုံးစစ်အာဏာသိမ်းမှုလို့ နယ်ပယ်အသီးသီးက သုံးသပ်ပြောဆိုနေကြတဲ့ ယခုတကြိမ် အာဏာသိမ်းမှုမှာတော့ စစ်ကိုင်းတိုင်းကလည်း တိုက်ပွဲတွေနဲ့စစ်ရှောင်အများဆုံး ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။
အော် ဟိုစဉ်ကတော့ ရေနွေးကြမ်းစကားဝိုင်းတွေမှာ လယ်အကြောင်း၊ ယာအကြောင်း၊ နွားအကြောင်းတွေသာ မရိုးနိုင်အောင် ပြောဆိုတတ်တဲ့ ရွာကလူတွေဟာ ခုတော့ဖြင့် နိုင်ငံရေးအကြောင်းတွေကို စိတ်ဝင်စားနေကြပါပေါ့လား။
Sharing Information to the Local