“ကာကွယ်ဆေးမထိုးတဲ့ကာလ ဒီထက်ပိုပြီးကြာလာမယ်ဆိုရင် ရောဂါတွေတဖန်ခေါင်းပြန်ထောင်လာပြီးတော့ နိုင်ငံရဲ့ ကျန်းမာရေးအဆင့်အတန်း၊ ကလေးတွေရဲ့ ကျန်းမာရေးအဆင့်အတန်းကစပြီး အကုန်ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ထိခိုက်လာနိုင်တယ်။ ဒါ့ကြောင့် ကာကွယ်ဆေး ထိုးလုပ်ငန်းတွေကို အာရုံထားပြီးတော့မှ ပိုပြီးတော့အားစိုက်ပြီး လုပ်ပေးစေချင်တယ်။”
အာဒိုဂန်ကို ၃ ချီမှာ ပွဲသိမ်းမယ်လို့ ကြုံးဝါးထားတဲ့ အောင်လအန်ဆန်းက “ဒီပွဲမှာ နပန်းပိုင်းကော ထိုးလုံး သတ်ကွက်ပါ ကျနော့်ဘက်က အကြမ်းစားဖြစ်နေဖို့ လိုတယ်”လို့ ပြောထားပါတယ်။
၂၀၂၃ နှစ်လယ်ကနေစပြီးတော့ အာရက္ခတပ်တော် (AA)ရဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ထိုးစစ်တွေနဲ့ ဆက်တိုက်ဆိုသလို မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲတွေမှာ စစ်ကောင်စီတပ်တွေဟာ ရခိုင်ပြည်နယ်နေရာအများအပြားမှာ အရေးနိမ့်ဆုတ်ခွါခဲ့ရပြီးတဲ့နောက် နိုဝင်ဘာလ ၁၃ ရက်နေ့မှာ ရခိုင်ပြည်နယ်ကို ဆက်သွယ်ထားတဲ့ လမ်း ၃ လမ်းစလုံးကို သွားလာလို့မရအောင် လုံးဝပိတ်လိုက်တာပါ။
၃၆ နှစ်ပြည့်တဲ့ ဒီနေ့ထိတိုင် “ ရှစ်ဆယ့်ရှစ် “ လို့ ဆိုလိုက်ရင်၊ “ ရှစ်ဆယ့်ရှစ် ကျောင်းသား” လို့ ပြောလိုက် ရင်၊ “ ရှစ်ဆယ့်ရှစ် တုန်းက ” လို့ မိတ်ဆက်လိုက်ရင် တန်ဖိုးတခုက ရှိနေတုန်း။ ၈၈ ဆိုတဲ့စကားလုံးဟာ လတ် ဆတ်နေတုန်းပဲ။
ပြင်ဦးလွင်ရှိ စစ်ကောင်စီတပ်တွေအတွင်းမှာတော့ လက်ရှိတိုက်ပွဲသတင်းတွေ ထွက်ပေါ်နေတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ထူးထူးခြားခြားအမိန့်ချမှတ်တာမျိုးမရှိသေးဘဲ အရင် ၁၀၂၇ ပထမလှိုင်းကာလက ညွှန်ကြားချက်ဖြစ်တဲ့ “ကတုတ်ကျင်းနက်နက်တူးဖို့” သာ လုပ်ဆောင်နေရတယ်လို့ ပြင်ဦးလွင်ရှိ စစ်ဗိုလ်တဦးက ပြောပါတယ်။
စစ်သားတဦးက ကျနော့်ရဲ့ ဖုန်းနဲ့ မှတ်ပုံတင်ကဒ်ကို ယူပြီးစစ်တယ်။ စစ်သားက “ခင်ဗျား စစ်တွေကို ဘာလုပ်ဖို့သွားလဲ” ဆိုပြီး မေးရင်း ကျနော့် လက်ကိုင်ဖုန်းထဲက ဓာတ်ပုံတွေကို တပုံချင်းစီး ကြည့်ပါတယ်။ ဓာတ်ပုံတွေကို တပုံချင်ရွှေ့ကာ စစ်ကြည့်နေတဲ့ စစ်သားက “မင်း ငါ့အနားကိုလာခဲ့” လို့ ဆိုတယ်။ ကျနော်ကလည်း စစ်သားအနီးကိုသွားပြီး ဘေးချင်းကပ်ကာ ရပ်လိုက်ပါတယ်။ အဲဒီအချိန်မှာ စစ်သားက ဖုန်းကို ကျနော့်မျက်နှာအနီးကိုကပ်ပြပြီး “ဒါ မင်းရိုက်ထားတဲ့ပုံလား” လို့ အသံတိုးတိုးနဲ့ မေးလိုက်ပါတယ်။ စစ်သားပြတဲ့ဓာတ်ပုံကို ကြည့်လိုက်တော့....
အသက်ဘေးကလွတ်ဖို့ ရွာကိုစွန့်ခွာရပြီဖြစ်တဲ့ မမီးငယ်ဟာ အသက် ၆၀ ကျော် မိခင်ကို ဆိုင်ကယ်အနောက်မှာတင်ကာ သူရင်ခွင်နဲ့ ဆိုင်ကယ်လက်ကိုင်ကြားထဲမှာ ငါးနှစ်အရွယ်သမီးငယ်ကို ခွတင်လိုက်ပါတယ်။ တခြားဆိုင်ကယ်တစ်စီးမှာတော့ အသက် ၁၄ နှစ်အရွယ် သူ့သားကြီးက ဆိုင်ကယ်မောင်းပြီး ၁၀ နှစ်အရွယ် သူ့သားငယ်က နောက်ကထိုင်ကာ ဗုံးသံ၊ သေနတ်သံတွေ ဟိန်းဟိန်းညံနေတဲ့ သူတို့ရွာကို တခြားသူတွေနည်းတူ စွန့်ခွာခဲ့ကြပါတော့တယ်။
“တော်လှန်ရေး မြန်မြန်ပြီးချင်လို့ လုပ်လိုက်တာပဲ၊ ရောင်းတာများဆို ဘာမှကို မရှိတော့ဘူး”
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ နယ်မြေအများအပြား လက်လွတ်ဆုံးရှုံးခဲ့ရတဲ့ စစ်ကောင်စီဟာ ရခိုင်နဲ့ ဘင်္ဂါလီ/ရိုဟင်ဂျာတွေကြားက တိုးတက်ကောင်းမွန်လာတဲ့ဆက်ဆံရေးကို ထိခိုက်ပျက်စီးစေပြီး လူမျိုးရေးပဋိပက္ခဖြစ်အောင် တမင်ဖန်တီးတာဖြစ်တယ်လို့ ဒေသခံပြည်သူတွေ၊ ရခိုင်အရေးစောင့်ကြည့်လေ့လာသူတွေက ဆိုပါတယ်။
စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီး ၃ နှစ်ကျော်ကာလအတွင်း စဉ့်ကူးမြို့နယ်တောင်ပိုင်း၌ အသက် ၇၀ ကျော်အရွယ် ပျူစောထီးခေါင်းဆောင် ရေတော်မောင်နိုင်သည် လူသတ်အလောင်းဖျောက်မှု၊ ဓားပြမှု၊ ပြန်ပေးဆွဲ ခြိမ်းခြောက်မှု၊ နေအိမ်မီးရှို့မှုများအပါအဝင် လူသတ်မုဒိမ်းမှုပေါင်းများစွာကို ကျူးလွန်ခဲ့သည်ဟု ဒေသခံများက ပြောကြသလို ၎င်းကိုယ်တိုင်လည်း ဝန်ခံထားသည်။
“အခု ရွှေဈေး၊ ဒေါ်လာဈေးတွေအရဆိုရင် အလုပ်သမားရဲ့အခြေခံလစာဟာ တစ်ရက် (ကျပ်)တစ်သောင်းခွဲလောက် သတ်မှတ်မှသင့်မယ်။ တစ်သောင်းခွဲသတ်မှတ်မှ ငွေလဲနှုန်းနဲ့ကြည့်ရင် သုံးဒေါ်လာစွန်းစွန်းပဲ ရှိပါတယ်။ ဖြစ်သင့်တာကတော့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တို့၊ လာအိုတို့ နှုန်းလောက်ဖြစ်သင့်တာပေါ့”
“ကျမ နာမည်ထည့်လိုက် ဦးလေး၊ အိမ်မှာ ကျမ အိမ်ထောင်ဦးစီးပါ” ဆိုတော့ သူက ရယ်ကျဲကျဲနဲ့ ကျမကို ပြန်ကြည့်တယ်။ မြန်မာပြည်မှာ အိမ်ထောင်ဦးစီးဆိုတာ ယောက်ျားတွေဖြစ်ရမယ်ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပါယ်က သူ့အပြုံးထဲမှာ အပြည့်အဝရောနှောပါဝင်နေတာကို သူ့မျက်နှာအမူအယာပေါ်မှာ ကျမကောင်းကောင်း ဖတ်မိပါတယ်။
ပခုက္ကူနှင့် ပေါက်ကြား ခရီးတဝက် မိုင် ၂၀ အကွာအဝေးရှိ ကမ္မကိုသွားလျှင်ပင် လူတဦး လျှင် ကျပ် ၈၀၀၀ မှ ၁၀၀၀၀ ကျပ်အထိ ပေးနေရပြီး ကုန်ပစ္စည်းသယ်ယူခ ဆန် ၁၀၈ ပေါင်အိတ် တအိတ်လျှင် ကျပ် ၅၀၀၀ မှ ၆၀၀၀ ကျပ်၊ ပဲမျိုးစုံ ၂၅ ပိဿာအိတ် တအိတ် ၂၅၀၀- ၃၅၀၀ ကျပ်၊ ကြက်သွန်နီတပိဿာ ၁၀၀-၁၅၀ ကျပ်ဝန်းကျင်၊ ဓာတ်ဆီ ဒီဇယ်တပေပါကို ၂၅၀၀၀-၃၀၀၀၀ ကျပ်၊ စားအုန်းဆီ ၁၀ ပိဿာ တပုံးကို ၂၅၀၀-၃၀၀၀ ကျပ်၊ အထွေထွေကုန် တပေပတ်လည် ဂျပ်ဖာပုံးတပုံး ၁၅၀၀-၂၀၀၀ ကျပ် စသဖြင့်ပေးရကြောင်း ဒေသခံပြည်သူများက ပြောသည်။
“တသက်နဲ့တကိုယ် ဒီလိုဗူးခွံကောက်စားရမယ်လို့ တွေးတောင်မတွေးဖူးဘူး။ အခုမှ ဗူးခွံကောက်စားရတဲ့ဘဝကိုရောက်တာ။ ဗူးခွံကောက်စားရတာလည်း ကိုယ်သိတဲ့အတိုင်းမဟုတ်တော့ အဆင်မပြေဘူးလေ။”
“ အရံအင်အားဆိုတာ စစ်ဗိုလ်ချုပ်တွေရဲ့ သင်္ချိုင်းပဲပေါ့။ ဘာလုပ်ပိုင်ခွင့်မှမပေး၊ ဘာရာထူးမှ မရှိတော့ဘဲ ဒီတိုင်းထားထားတာ။ နေပြည်တော်အကျယ်ချုပ်လို့ ပြောရမှာပေါ့ “
Sharing Information to the Local