ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ နယ်မြေအများအပြား လက်လွတ်ဆုံးရှုံးခဲ့ရတဲ့ စစ်ကောင်စီဟာ ရခိုင်နဲ့ ဘင်္ဂါလီ/ရိုဟင်ဂျာတွေကြားက တိုးတက်ကောင်းမွန်လာတဲ့ဆက်ဆံရေးကို ထိခိုက်ပျက်စီးစေပြီး လူမျိုးရေးပဋိပက္ခဖြစ်အောင် တမင်ဖန်တီးတာဖြစ်တယ်လို့ ဒေသခံပြည်သူတွေ၊ ရခိုင်အရေးစောင့်ကြည့်လေ့လာသူတွေက ဆိုပါတယ်။
“လက်ရှိ ၂၀၂၁ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်မှာလည်း ကျနော်တို့ တိုင်းရင်းသားတွေဟာ အထူးသဖြင့် ကျနော်တို့ အရှိုချင်းတိုင်းရင်းသား လူငယ်တွေကလည်း မြေပြင်မှာ လုပ်ဆောင်နေကြတယ်။ မြေပြင်မှာလည်း ACDF အတူလုပ်ဆောင်နေကြပါတယ်လို့ ပြောကြားလိုတယ် အထူးသဖြင့် ရှေ့ဆက်ပြီး ကျနော်တို့ မျှော်မှန်းတဲ့ပန်းတိုင်ရောက်အောင် လုပ်ဆောင်သွားမယ်ဖြစ်ပါတယ်”
“ကလေးတွေကစာအုပ်တအုပ်ကို လူသုံးယောက်ကြည့်ရတယ်။ အဲဒါတောင်မလောက်ဘူးမိုးကာတဲလေးတွေနဲ့စာသင်ရတယ် မိုးမလုံလေမလုံ နေပူတဲ့အခါလည်းအရမ်းပူလွန်းတယ်။ ဘယ်လိုမှမခံနိုင်ဘူး မိုးရွာတော့မိုးတွေယိုတယ် နေစရာနေရာတောင်မရှိဘူး ဒါပေမဲ့ကျွန်မတို့တွေရအောင်သင်တယ် ကျွန်မတို့တွေလစာမရဘူး ကျွန်မတို့ရည်ရွယ်ချက် တိုင်းရင်းသားစစ်ရှောင်ကလေးတွေကို လည်းသူများတွေနည်းတူပညာသင်စေချင်တယ် ”
"ဂုတ်ကြီးကနေ ဘုန်းဘောရွာအပြန်လမ်းမှာပျောက်သွားတာ၊ ရွာကအမ်းလမ်းအပေါ်ဘက် တောင်ကုန်းပေါ်ကိုတက်သွားရတယ်။ မပျောက်ခင်က လမ်းမနေကွန်ကရစ်လမ်းအတိုင်းလာပြီးရွာဝင်ဆိုင်းဘုတ်မီးတိုင်နားမှာတွေ့လိုက်တဲ့ရွာသားတွေ ရှိတယ်။ ပြန်တွေ့တော့ လေးရက်အကြာမှာ ပဒန်းဘက်ပြန်အဆင်း ၇ မိုင်လောက်အကွာမြေလတ်ရွာနဲ့ စက်စီရွာကြား လမ်းဘေးဖာလုံဝက်လောက်မှာ တောထဲအလောင်းပဲတွေ့တယ်"
"ဒဏ်ရာကတော့ ခြေထောက်ခြေချင်းဝတ်အောက်က ပြတ်သွားတာပါ။ ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့မှာတော့ မိုင်းစတွေဝင်သွားတယ်။ အခုတော့ ယိုးတရုတ်ဆေးရုံကို ပို့ထားတယ်။ သိပ်တော့မစိုးရိမ်ရဘူး"
"တိုက်ပွဲဖြစ်တာက ကားလမ်းမှာဖြစ်ကြတာ။ အဲဒီဖက်မှာက ကားလမ်းတလမ်းဘဲရှိတာ။ ပိတ်မိနေကြတာက သွားဖို့၊ လာဖို့အတွက် ဆိုင်ကယ်၊ ကားတွေမရှိလို့ပါ။ ဆိုင်ကယ်ရှိတဲ့သူတွေကတော့ ဘေးလွတ်ရာကိုသွားလို့ရောက်ခဲ့ကြတာပေါ့။ အရင်တုန်းက(တိုက်ပွဲမဖြစ်ခင်)ဆိုရင် ခရီးသည်တင်ကားတွေက တရက်မှာကားနှစ်စီး ထွက်ပါတယ်။အခုက အဲဒီကားမထွက်တာ တလကျော်လောက်ရှိပါပြီ။ အဲဒါကြောင့်မလို့ ဒေသခံတွေ ပိတ်မိကျန်ခဲ့ကြတာပါ"
"ကြားခံပုဂ္ဂိုလ်တွေက တချို့ကိစ္စတွေကို မေးတာတွေရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဆွေးနွေးမှုကတော့မရှိပါ။ ကျွန်တော်တို့ကလည်း တချို့ကိစ္စတွေကို ပြည်သူတွေကို ဖမ်းတဲ့ကိစ္စတွေနဲ့ကန့်ကွက်တာတွေ မေးခွန်းထုတ်တာတွေရှိခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီဖက်ကလည်း ကန့်ကွက်တာတွေ၊ မေးခွန်းထုတ်တာ တွေရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း တွေ့ဆုံပြီးတော့ ဆွေးနွေးမှုတွေမရှိခဲ့ပါ။ဆွေးနွေးဖို့အတွက် အကောင်အထည်ဖော်တာလည်း မရှိပါ။"
"စစ်သားတွေပေါ့။ပြီးတော့ စစ်အဝတ်တွေကိုဝတ်လို့ ရဲတွေလည်းပါတယ်။ အရင်ဆုံး စံပြရပ်ကွက်က အိမ်နှစ်အိမ်ကို ခြံစည်းရိုးကျော်ပြီး ဝင်ကြတယ်။ နောက်တော့ ၂ယောက်ဖမ်းသွား ကြတယ်။ဘာဖြစ်လို့ဖမ်းတယ်ဆိုတာတော့ မသိရသေးဘူး"
“ စစ်သားတွေက ရွာထဲကို၀င်လာ ကြတယ်။ တစ်အိမ်၀င်တစ်အိမ်ထွက်လူတွေကိုဖမ်းတယ်။ လမ်းမှာတွေ့တဲ့သူတိုင်းကိုလည်းဖမ်းတယ်။ ဖမ်းပြီးတော့စစ်သားတွေက ဖမ်းထားတဲ့သူတွေကို နောက်ပြန် ကြိုးတုတ်ပြီးတော့ မြေပြင်မှာမှောက်ထားကြတယ်။ ကျွန်မယောက်ျားကိုကျတော့ ထမင်းစားနေချိန်မှာဖမ်းခေါ် သွားတာ။ ကျွန်မကစစ်သားတွေကို မေးတယ်ဘာကြောင့်ဖမ်းတာလည်းလို့။ သူတို့ကဘာတစ်ခုမှမပြောခဲ့ဘူး။”
လက်ရှိတွင်လည်း စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ရက္ခိုင့်တပ်တော်(AA)တို့အကြား တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခြင်းမရှိသေးပေ။ သို့သော် မြောက်ပိုင်း မြို့တချို့တွင် တပ်နှစ်ခုအကြား အပြန်အလှန်လူဖမ်းပွဲကျင်းပနေသည်ကို တွေ့ရှိနေရသည်။ ရက္ခိုင့်တပ်တော်(AA)ဖက်မှ စစ်ကောင်စီ၏အရာရှိပုဂ္ဂိုလ်၊ တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များကို နေ့စဥ်ရက်ဆက် ဖမ်းဆီးလာနေသည်။ စစ်ကောင်စီဖက်မှလည်း ၎င်းတို့ဖက်မှတဦးပါသွားခဲ့လျှင် အရပ်သားပြည်သူအများအပြား ကိုလိုက်လံဖမ်းဆီးနေသည်။
“သူတို့အဖွဲ့တက်ရင်လည်း ဘာမှထူးလာမှာ မဟုတ်ဘူး။ ကျွန်တော်တို့ကတော့ ပြောသင့်တာကိုပြောခဲ့ပြီးပဲ။ သူတို့က ရခိုင်လူထုကို ကိုယ်စားပြုတဲ့အဖွဲ့မဟုတ်ဘူး။ ရခိုင်တွေမှာက ရက္ခိတလမ်းစဥ် ရှိနေပြီးသားဖြစ်တယ်။”
“ကျွန်မတို့ အခုတော့မဖြိုရသေးဘူး။ သွားစရာနေရာမရှိလို့။ လျော်ကြေးပေးရမယ်။ လျော်ကြေးပေးမှဖြိုဖျက်လို့ ရမှာ။ ဒီနေရာကထွက်သွား ရရင် ကျွန်မတို့မှာနေစရာနေရာတွေမရှိတော့ဘူး။ မိုးရာသီလည်းဖြစ်နေပြီ။ မဖြိုပေးရင်လည်းသူတို့က ပြဿနာ ရှာဦးမှာ။ကြောက်လန့်လို့နေနေရတယ်။”
"ALPနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲလုပ်ရင်လည်း ကျနော်တို့ပြည်သူတွေ ထောက်ခံထားတဲ့အဖွဲ့ မဟုတ်ရင် ဒီဟာကဘာမှ အရာရောက်မှာမဟုတ်ဘူး။ ကျနော်တို့မှာက ရက္ခိတလမ်းစဉ်ရှိပြီးသားဖြစ်တယ်။ အမှန်တစ်ကယ် ငြိမ်းချမ်းရေးက ပြည်သူတွေထောက်ခံတဲ့အဖွဲ့နဲ့ ဆွေးနွေးမှဘဲရမှာဖြစ်တယ်။"
တိုင်းရင်းသားဝတ်စုံမဟုတ်ဘဲ ကြုံရာအနီရောင်အင်္ကျီလက်စက စတော်ကင်ဘောင်းဘီကို ဝတ်ဆင်ထားသည့် ဖြူဖျော့ဖျော့ ကယန်းမိန်းကလေးငယ်၏ မျက်နှာနှင့်ခြေထောက်တို့တွင် နေလောင်ဒဏ်ကြောင့် နွမ်းခြောက်လို့နေသည်။ မှေးဖျားတွင် နှာခေါင်းစည်း(Mask) ကိုတပ်ဆင်ထားပြီး ဆံပင်တို့ကမသေသပ်ဖြင့် စစ်ရှောင်စခန်းဝါးခြမ်းခင်း အစွန်တွင်ထိုင်ရင်း ဖြစ်ချင်သည်များကို မဝံ့မရဲပြောပြနေသည်။
"ညနေပိုင်းမှာ တိုက်ပွဲပြင်းထန်လာပြီး စစ်ရှောင်တွေ ထိုင်းဘက်ခြမ်းစရွှေ့ပါတယ်။ ခဏပြန်ငြိမ်တော့ ထိုင်းဘက်က ပြန်ရွှေ့ပေးဖို့လာပြောတယ်၊ ပြန်ဖြစ်မှသာ ကူးလာပေါ့။ ဒီနေ့နေ့လည်လည်း တိုက်ပွဲတွေထပ်ဖြစ်နေပါတယ်၊ စစ်ရှောင်စခန်းအနီးနားမှာပါပဲ"
Sharing Information to the Local