“ ရေကတော့စီးနေပေမယ့် စီးတာက ရေစီးမသန်ဘူး။ တဖြည်းဖြည်းချင်းကျတဲ့ရေတွေမှာပဲ သုံးနေ၊ ချိုးနေရပြီး လူဦးရေကများတော့ အပေါ်ကချိုးတဲ့ရေကိုအောက်မှာပြန်ချိုး၊ ဒါမျိုးတွေပြန်သုံးရတဲ့အခါမျိုးမှာ အရေပြားပြဿနာတွေ ခံစားလာရတာပေါ့။”
မြို့နဲ့ဝေးတဲ့ ကျေးရွာ ၁၅ ရွာမှာ ၁ ရွာကို ၂ ညအိပ် ၃ ရက်အချိန်ယူကာ ဆေးကုသပေးခဲ့ပြီး စုစုပေါင်း လူဦးရေ ၁,၅၀၀ ကျော်ကို အခမဲ့ဆေးဝါးစောင့်ရှောက်မှုတွေ ပေးနိုင်ခဲ့ကာ ကျောင်းကျန်းမာရေးပညာပေးနဲ့ ပြည်သူတွေအတွက် ကျန်းမာရေးအသိပညာပေး ဟောပြောမှုတွေလည်း လုပ်ခဲ့တယ်လို့ တပ်ဖွဲ့တာဝန်ရှိသူက ဆိုပါတယ်။
“တဖြည်းဖြည်း ကုရင်းကုရင်းသားကနေပြီးတော့ သူတို့က Infection(ရောဂါပိုး)တွေ ဝင်သွားပြီးတော့ ကူးစက်ရောဂါတွေ ဖြစ်သွားပြီး ကွာရန်တင်း ဝင်လိုက်ရတာပါ။ လူနေမှုပုံစံကလည်း PDF ထဲမှာဆိုတော့ ဖြစ်သလိုနေ ဖြစ်သလိုစား၊ အဝတ်တွေ ဘာတွေကမှအစ အဲ့လိုဆိုတော့ တယောက်နဲ့တယောက် ကူးစက်ရောဂါပိုး ဖြစ်သွားတာ။”
"ဒီရောဂါတွေက စားဆေးနဲ့လည်း မပျောက်ဘူး။ လိမ်းဆေးနဲ့လည်း မပျောက်ဘူး။ ထိုးဆေးနဲ့ပဲရတယ်။ ဆေးကလည်း ဂန့်ဂေါမြို့ပေါ် လူတိုင်းသွားမဝယ်နိုင်သလို စကစဘက်ကလည်း အင်္ဂလိပ်ဆေးတွေ သယ်ခွင့်ပိတ်ထားတာ။ အဲ့လိုအခက်ခဲတွေရှိနေတာ။ ရှိတဲ့ဆေးတွေနဲ့တော့ တအားဆိုးတဲ့သူတွေကို ထိုးပေးနေပေမယ့် လုံလောက်မှုမရှိဘူး။"
Tampon က တကယ်ပဲ တော်လှန်ရေးအမျိုးသမီးတွေအတွက် အဆင်ပြေနိုင်မလား၊ Tampon ရဲ့ အားသာချက်၊ အားနည်းချက်တွေက ဘာရှိမလဲ၊ ဒါတွေနဲ့ပတ်သက်လို့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG)၊ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့ လမ်းညွှန်ချက်နဲ့ ဖွင့်လှစ်ထားတဲ့ တယ်လီကျန်းမာအခမဲ့အွန်လိုင်းဆေးခန်းမှ အမျိုးသမီးကျန်းမာရေးနှင့် သားဖွားမီးယပ်အထူးကု ဆရာဝန်တဦးနဲ့ မြေလတ်အသံက ဆက်သွယ်မေးမြန်းချက်တွေကို ကောက်နုတ်ဖော်ပြလိုက်ရပါတယ်။
"တောတွေထဲမှာနေရတော့ အခုကာလက ခူကောင်ဆိုတဲ့ ဆိတ်တုတ်ကောင်ပုံစံမျိုး၊ ချုံပုတ်တွေထဲမှာနေရတော့ ခူကောင်တွေရဲ့အမွှေးတွေကျတာနဲ့ဆိုတော့ ကလေးတွေမှာ အင်ပြင်ထသလိုမျိုး အဖုအပိန့်တွေထပြီး ယားနာဖြစ်နေကြတာ။ အရေအတွက်အားဖြင့်ဆို ၁၅၀ ကျော်လောက်ရှိမယ်။"
မန္တလေးမြို့၊ မဟာအောင်မြေ၊ အောင်မြေသာစံနဲ့ ပုသိမ်ကြီးမြို့နယ်တွေက ရပ်ကွက်တချို့မှာ ကာလဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှောရောဂါသတိပေးချက်ကို အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက် မနေ့ညနေပိုင်းကစတင်ကာ လော်စပီကာနဲ့ လိုက်အော်နေတယ်လို့ မြို့ခံတွေဆီ သိရပါတယ်။
“၁ ပတ်လောက်ရှိပြီ သေတဲ့သူအရမ်းများတယ်။ ၁ ရက်ကို ၂ ယောက်လောက်သေတယ်။ ကျနော်တို့ အသင်းအနေနဲ့တော့ ပြည်သူတွေကို သတိပေးတာမျိုးတွေ လုပ်ထားပါတယ်။”
ပြီးခဲ့တဲ့ စက်တင်ဘာလထဲမှာ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ကောလင်းအရှေ့ခြမ်း စစ်ဘေးရှောင်စခန်းက အသက် ၂၃ နှစ်နဲ့ ၄၀ ကျော်အရွယ် အမျိုးသမီး ၂ ဦး ငွေကြေးမတတ်နိုင်လို့ ဆေးမကုရဘဲ သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။
အောက်တိုဘာ ၁ ရက်မှ၂၁ ရက်အထိ စစ်ရှောင်ပြည်သူဦးရေ ၄၀၀ ကျော်ကို အခမဲ့ဆေးကုသပေးခဲ့ပြီး သက်ကြီးပိုင်းနဲ့ အမျိုးသမီးတွေကို ဆေးကုသပေးရတာ ပိုမိုများပြားတယ်လို့ ဆေးကုသရာမှာပါဝင်တဲ့ CDM သူနာပြုဆရာမတဦးက ပြောပါတယ်။
ဘုတလင်မြို့နယ်တွင်းက ကျေးရွာတချို့ကို စက်တင်ဘာ ပထမပတ်က စစ်ကောင်စီစစ်ကြောင်းထိုး ဝင်ရောက်ချိန် စစ်ဘေးရှောင်နေကြတဲ့ ဒေသခံပြည်သူတွေကို ဆေးဝါးကုသမှုပေးနေတာလို့ သိရပါတယ်။
“သေချာအောင် အနာရဲ့ အရည်ကိုယူပြီး စစ်ဆေးဖို့ပို့ထားပါတယ်။ အဖြေထွက်မှ အတည်ပြုမယ်။ တခြားရောဂါတွေလည်း ဖြစ်နိုင်သေးတယ်။ အဖြေကိုစောင့်ကြည့်နေပါတယ်။”
စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ မြောင်မြို့နယ်အတွင်း မြင်းခြံနယ်၊ ရန္တပိုရွာမှ လာရောက်စစ်ရှောင်သူ ၂၅၀ ခန့်ထဲမှာ ကျန်းမာရေးချို့တဲ့သူတွေရှိနေပြီး ဆေးကုသဖို့အတွက် အခက်အခဲတွေရှိနေတယ်လို့ စစ်ရှောင်ပြည်သူတဦးဆီက သိရပါတယ်။
“ကာကွယ်ဆေးမထိုးတဲ့ကာလ ဒီထက်ပိုပြီးကြာလာမယ်ဆိုရင် ရောဂါတွေတဖန်ခေါင်းပြန်ထောင်လာပြီးတော့ နိုင်ငံရဲ့ ကျန်းမာရေးအဆင့်အတန်း၊ ကလေးတွေရဲ့ ကျန်းမာရေးအဆင့်အတန်းကစပြီး အကုန်ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ထိခိုက်လာနိုင်တယ်။ ဒါ့ကြောင့် ကာကွယ်ဆေး ထိုးလုပ်ငန်းတွေကို အာရုံထားပြီးတော့မှ ပိုပြီးတော့အားစိုက်ပြီး လုပ်ပေးစေချင်တယ်။”
ဒါပေမဲ့ မနက် ၅ နာရီကတည်းက ရွာကထွက်လာတဲ့ မသက်မာဟာ လမ်းတလျှောက် စစ်ကောင်စီတပ်ဂိတ်တွေရဲ့ စစ်ဆေးမေးမြန်းမှုတွေကြောင့် နေ့လယ် ၁၁ နာရီလောက်မှ မုံရွာမြို့ကို ရောက်ခဲ့ပါတယ်။ ဆေးရုံရောက်ပြီး ၁ နာရီခန့်အကြာမှာတော့ မသက်မာဟာ မီးမဖွားနိုင်ဘဲ ကလေးနဲ့အတူ အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရတယ်လို့ သူ့ရဲ့ညီမဖြစ်သူက ပြောပါတယ်။
Sharing Information to the Local