“ပျက်စီးသွားတဲ့ ခန့်မှန်းခြေကတော့ တော်တော်များမယ်။ မော်လူးနယ်မှာ ဖြစ်သွားတာဆိုတော့ ပျက်စီးသွားတဲ့ နေအိမ်ပမာဏ ပြောပြလို့မတတ်ဘူး။ မော်လူးနယ်က ရွာတွေအများကြီး။ မော်လူးက ရပ်ကွက်တခုတင်ကို နေအိမ် ၁၀ လုံးကျော်လောက် ပျက်စီးသွားသလိုတခြားရပ်ကွက်တွေရော ရွာတွေက အိမ်တွေရော အများကြီးပျက်စီးသွာတာ”
“ဒီနှစ်ဆောက်တဲ့ ဗဟိုမဏ္ဏပ်က ကြီးလည်းကြီးတယ်။ တော်တော်လည်း ရှည်တယ်။ လမ်းစုံဖြစ်တဲ့နေရာလည်း ဖြစ်တယ်။ အရင်နေရာမှာ မလုပ်တော့တာက သူတို့ (စစ်ကောင်စီ)အဲဒီလမ်းတဝက်ကို တားဆီးတွေချထားတာ။ သံဆူးကြိုးတွေနဲ့လည်း ကာထားထယ်။ ဖြူ ၊ နီ အတုံးတွေနဲ့လည်း လမ်းတွေကာထားတော့ လမ်းက ကျဉ်းကျဉ်းလေးဖြစ်သွားလို့ မလုပ်တော့တာ”
"တူမီးနဲ့ စခဲ့တဲ့ ကနီနယ်ရဲ့ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး ၂ နှစ်ပြည့်ခဲ့ပါပြီ။ အဲဒီအရာတွေကို မမေ့သင့်ကြောင်းနဲ့ အဆုံးတိုင် စစ်အာဏာရှင်ကို တွန်းလှန်သွားမယ်" လို့ ဆိုပါတယ်။
“ခုထိ ရဲဘော်တွေ ထိပ်တုံးထဲမှာ ရှိနေတုန်းပါ။ ရှေ့တန်းသွားတဲ့ ရဲဘော်တွေဆိုပေမဲ့ အခွင့်ထူးခံမရပါဘူး။ အပြစ်လုပ်ထားရင် အပြစ်ခံယူကြရပါတယ်။ အခုလို ရှေ့တန်းသွားပြီး အပြစ်ပေးခံရတာ သူတို့ ၄ ယောက်အပြင် အရင်ရဲဘော်တွေလည်း အပြစ်ပေးခံရတာမျိုးတွေ ရှိပါတယ်။ အဲထဲက ညာဘက်အစွန် ၂ ယောက်က ရဲ CDM တွေပါ”
“စစ်ရှောင်နေရတာကတော့ ကင်ပွန်းခြုံရွာက တရွာလုံးနီးပါးပါပဲ။ လက်ရှိစားသောက်ဖို့ကလည်း ဝိုင်းလို့ဝန်းလို့ ရပါသေးတယ်။ ရက်ရှည်အတွက်ဆိုရင်တော့ အရာရာကို စိတ်ပူရပါတယ်။ ရက်ရှည်အတွက်ဆို ပံ့ပိုးမှုအားကောင်းဖို့ လိုပါတယ်။ ညီမတို့အလှူခံတာကလည်း ထင်သလောက် မရသေးပါဘူး။ လကုန်ရက်တွေမှာလည်း ရမလားဆိုပြီးတော့ မျှော်မိပါတယ်”
“စခတွေက မြောက်ဘက်ကနေလာပြီး အနောက်ဘက်ကိုပတ်ဝင်တာ။ ကျနော်တို့က သူတို့စစ်ကြောင်းထိုးလာတဲ့ဘက်ကိုပဲ ကင်းကာထားတာ။ ကျနော်တို့ မထင်မှတ်တဲ့နေရာဘက်ကနေ ဝင်လာလိုက်တာ၊ ကျနော်တို့ အနောက်ကပိတ်ပြီး ခံလိုက်ရတဲ့သဘောပေါ့”
“ပျူစောထီးတွေ နေတဲ့နေရာနဲ့ နှမ်းဆီကန်ရွာက ၄ မိုင်လောက်ပဲ ဝေးတယ်။ ပျူတွေက ခဏခဏ နှမ်းဆီကန်ရွာထဲကို ဝင်တယ်။ သူတို့လာတော့ ရွာသားတွေ ပြေးတယ်။ ပြေးလို့ဆိုပြီးလိုက်ပစ်တော့ ကလေးတဦးကို ထိသွားတယ်”
“စစ်ဆေးရေးက ဘုရားဝန်းကျင် လေးဘက်လေးလံပဲ။ ရဲတွေက ကားနဲ့အပြည့်ပဲ။ ဝန်းထဲကို လွယ်လွယ်ဝင်လို့ မရတော့ဘူး။ အသံဗုံးပေါက်တဲ့နေ့မှာပဲ လမ်းတွေ ပိတ်ချလိုက်တယ်။ အဝင်လည်း စစ်တယ်။ အထွက်လည်း စစ်တယ်။ ဆိုင်ကယ်လိုင်စင်၊ ဖုန်းနဲ့ ခန္ဓာကိုယ် ကိုင်ပြီးလည်း စစ်တယ်”
“ယောကျာ်းလေး ၂ ယောက် မစီးရဘူးလို့ ကြိုပြီးထုတ်ပြန်တာမျိုးလည်း မရှိဘူး။ လိုက်ကြေငြာတာမျိုးလည်း မရှိဘူး။ အဲ့ဒီနေ့မနက်ကတော့ ရပ်ကွက်တွေထဲမှာတော့ လိုက်ပြောတာမျိုးရှိတယ်လို့တော့ သိရတယ်။ ယောကျ်ားလေး ၂ ယောက်ပိုးကိုတော့ မထင်ရင်မထင်သလို ဖမ်းတယ်။ ညနေ ၆ နာရီ နောက်ပိုင်းလောက်မှာ ဖမ်းတာပိုများဖမ်းတယ်။ လမ်းဂွတွေမှာ စောင့်ဖမ်းတာ”
“စာမေးပွဲ ပညာရည်ချွန်ဆုပါ။ ပထမ၊ ဒုတိယ၊ တတိယ ဆုတွေပေါင်းပြီး ဆုပေါင်း ၁၅ ဆုပါ။ ဆုပေးပွဲမှာ ဖျော်ဖြေရေးတွေလည်း ပါပါတယ်။ အခုလို ကျင်းပပေးရတာဟာ ကလေးတွေကို စာကြိုးစားလာအောင် ကျောင်းဆက်တက်ချင်တဲ့စိတ်ပေါက်အောင်၊ မိဘ ဆရာ ကျောင်းသားတွေနဲ့လည်း တွေ့ဆုံလို့ရအောင် ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ လုပ်ဆောင်ပေးရတာပါ”
“အခုလို အောက်မေ့ဖွယ်အခမ်းအနားလုပ်တာ ပထမအကြိမ်ပါ။ အရင်နှစ်က လုပ်ချင်ပေမယ့် နယ်မြေအနေအထားအရ မလုပ်ဖြစ်လိုက်ပါဘူး”
“ပြည်သူတွေအနေနဲ့လည်း တယောက်ကိုတယောက် အပြစ်ပြော လက်ညိုးထိုးနေမဲ့အစား လက်သီးကျစ်ကျစ်ဆုတ်ပြီး အချင်းချင်းစည်းလုံးညီညွတ်စွာ ကိုယ်ဘာလုပ်ပေးနိုင်သလဲ ဆိုတဲ့ဘက်က ပါဝင်ပေးကြဖို့ကို ပြောချင်တယ်” လို့ ဆိုပါတယ်။
“ဗုံးပေါက်ကွဲပြီတော့ လူနာတင်ယာဉ်နဲ့ လာတင်သွားတယ်။ သေတာတော့ ၂ ယောက်သေတယ်။ သေတာကို ဘယ်လိုသိရလဲဆိုတော့ ကျနော်တို့ မြေပြင်သတင်းပေးတွေဆီကနေ သိရတာပါ။ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရတာတွေတော့ မကြားမိဘူး”
“အဲဒီကျောင်းမှာ KG တန်းကနေ Grade 8 အထိရှိတယ်။ CDM ဆရာမက ၄ ဦးရှိတယ်။ စေတနာ့ဝန်ထမ်း ၂၃ ဦးရှိတယ်။ သူတို့ကျောင်းကိုဖွင့်ထားတာ ၃ လလောက်ပဲ ရှိသေးတယ်။ သူတို့လေးတွေ တောထဲမှာနေရတာ တနှစ်ကျော်ပြီ။ ကျနော်တို့ သပိတ်အင်အားစုကို အကူညီတောင်းလို့သွားရောက်လှူဒါန်းခဲ့တာ”
“ရွာထဲကိုဝင်လာတဲ့အချိန် လက်နက်ငယ်တွေရော၊ လက်နက်ကြီးတွေရော ပစ်ခတ်ခဲ့တယ်။ ရွာသားတွေကိုလည်း ဘာကြောင့်ဖမ်းခေါ်သွားတာလဲတော့ မသိပါဘူး၊ လူဦးရေအတိအကျတော့ မပြောနိုင်ပေမဲ့ ၁၀ ဦးထက်မနည်း အဖမ်းခံရတာပါ။ အခုချိန်ထိရွာသားတွေလည်း ရွာထဲကို ပြန်ဝင်မရဲသေးဘူး”
Sharing Information to the Local