စစ်အာဏာသိမ်းမှုကိုဆန့်ကျင်ရင်း နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်တိမ်းရှောင်လာသူတွေထဲမှာ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် အရှေ့တိုင်းပညာဋ္ဌာနရဲ့ ကထိကဆရာမ နန့်ဝေမာမြင့်လည်း အပါအဝင်ပါ။ စစ်အာဏာသိမ်းခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်စပြီး သူရဲ့ကထိကရာထူးကိုစွန့်လွှတ်ကာ ရန်ကုန်မြို့ပေါ်က ဆန္ဒပြပွဲတွေမှာ ပါဝင်လှုပ်ရှားခဲ့ပါတယ်။
“သူ့ရဲ့ လူထုကို စည်းရုံးနိုင်တဲ့အစွမ်း၊ ရှင်းပြပေးနိုင်တဲ့အစွမ်းတွေကြောင့် လူထုဟာ သူနဲ့ အတူလိုက်ပါပြီးတော့ တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုတွေကို ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်လောက်အောင် သူက သက်ရောက်မှုတွေကြီးစေတဲ့အခါကျတော့ ဒီလို အငြှိုးတကြီးနဲ့ ထောင်ဒဏ် နှစ်ရှည်ချမှတ်ခဲ့တယ် လို့ပဲ ယူဆပါတယ်။”
၁၆ နှစ်သားအရွယ်ကတည်းက ကလေးစစ်သားအဖြစ်စုစောင်းခံခဲ့ရတဲ့ ကိုဟိန်းဇော်ဦးဟာ ကျိုက်ထီးရိုးဘုရားကနေ သူ့ဇာတိရန်ကုန်မြို့ကို ရထားနဲ့ပြန်လာစဥ် ကျိုက်ထိုဘူတာအရောက်မှာ စစ်သားစုစောင်းရေးတပ်ရဲ့ ဖမ်းဆီးတာကိုခံခဲ့ရပါတယ်။ အဲ့ဒီအချိန်ကတည်းက စစ်သား တယောက်အဖြစ် နေထိုင်နေခဲ့ကာ သူ CDM ဝင်ရောက်လာချိန်မှာတော့ စစ်မှုထမ်းသက်က ၄ နှစ်ကျော် ရှိနေပါပြီ။
ကျမတို့ သားယောက်ျားလေးတွေဟာ မြှင့်တင်မြှောက်ပင့်ခြင်းတွေကနေကြားထဲကနေ ကြီးပြင်းလာ ကြပြီး မိန်းလေးတွေကတော့ ခွဲခြားနှိမ်ချခံရခြင်းတွေ ကြီးပြင်းလာကြတယ်။ ဒီလို အဖြစ်မျိုးတွေက ကျမရဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်၊ ကျမနဲ့ နီးစပ်တဲ့နေရာတွေမှာပဲ ဖြစ်ပျက်နေတာလားဆိုတော့ မဟုတ်ပါဘူး။
အာရက္ခတပ်တော် (AA) က အမတ ၃၇၇ တပ်ရင်းကို ထိုးစစ်ဆင်တိုက်တဲ့ ဒုတိယမြောက်နေ့မှာ စစ်ကောင်စီ တပ်သားတွေဟာ တပ်ရင်းရှိလက်နက်တိုက်ကို ဓာတ်ဆီလောင်းမီးရှို့တာ၊ အမြောက်လက်နက်ကြီး ဟောင်ဝစ်ဇာအပါအဝင် တာဝေးပစ်အမြောက် အကုန်လုံးနီးပါးကို အသုံးပြုပစ်ခတ်လို့မရအောင် ဖျက်ဆီးမှု ပြုလုပ်ပြီး ခမရ ၅၃၉ တပ်ရင်းထဲကို အားကိုးတကြီးနဲ့ ထွက်ပြေးခဲ့ကြတယ်။
အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံရဲ့ မွေထိုင်းတိုက်ခိုက်ရေးအားကစားက အိုလံပစ်မှာ ပါဝင်ခွင့်ရဖို့ ကြိုးစားနေချိန်မှာ ဒူး၊ တံတောင်၊ လက်သီး၊ ခြေထောက်၊ ခေါင်းဆိုပြီး မွေထိုင်းထက် သတ် ၁ သတ်ပိုတဲ့ သတ်ကိုးသတ် ရိုးရာလက်ဝှေ့အနေအထားကတော့ ဆက်လက်ရှင်သန်ရပ်တည်ရေး အရမ်းစိုးရိမ်ရတဲ့ အနေအထားကို ရောက်ရှိနေပါပြီ။ ပြည်တွင်းပွဲတွေ လက်ချိုးရေစရာမရှိလောက်တဲ့အထိ နည်းပါးသွားခြင်းနဲ့အတူ မျိုးဆက်သစ်လက်ဝှေ့သမားတွေအတွက် ကျင်လည်ရာ ကြိုးဝိုင်းတွေလည်း ပျောက်ရှနေပါတယ်။
“မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သားတွေ ထိခိုက်သေဆုံးတာ ဖြစ်လာတယ်။ ထွက်ပြေးတာတွေဖြစ်လာတယ်။ အထူးသဖြင့် Non CDM တွေနဲ့ စစ်ကောင်စီကို ထောက်ခံတဲ့ ပျူ၊ ဒလန် အများအပြားဖမ်းဆီးရမိတယ်။ ပြောရရင်တော့ စစ်ကောင်စီဒေါက်တိုင်အပါအဝင် အုပ်ချုပ်ရေး ယန္တရား အားလုံး ပြိုလဲသွားတယ်”
ဇာတိမြေကို နှစ် ဆယ်နဲ့ချီပြီး ပြန်မရောက်တဲ့သူတွေအတွက် ကိုယ့်ဇာတိမြေက လူတချို့နဲ့ မထင်မှတ်ဘဲ ပြန်ဆုံတဲ့အချိန်မှာ ကြုံရတဲ့ခံစားချက်မျိုးပေါ့။ ဒါပေမယ့် ဒီလူနှစ်ယောက်ကို မြင်လိုက်ရတာတော့ အဲ့ဒီလို ခံစားချက်မျိုးအပြင် ကျနေ့ာ်ဇာတိမြေ ကပစတပ်က စစ်သားတွေရဲ့ အဆုံးသတ်ဟာ “ဒီလိုပါလား” ဆိုတဲ့ သံဝေဂမျိုးလို ခံစားချက်ကိုပါ ရလိုက်တယ်။
“ဒီနိုင်ငံမှာမွေးတယ် ဒီနိုင်ငံမှာနေတယ်။ အခွန်ထမ်းဆောင်တယ်။ ဥပဒေလေးစားလိုက်နာတယ်။ မဲပေးတယ်။ အဲ့ဒါတောင် ကျနော့်ကို တဆင့်နိမ့်နိုင်ငံသား။ နိုင်ငံခြားသားပုံစံ ကျနော့်နိုင်ငံက ဆက်ဆံတယ်ဆိုပြီး ဝမ်းနည်းတယ်၊ ခံပြင်းတယ်။”
မြို့ထဲသို့ တုတ်တုတ်ယာဉ် စဝင်ချိန်မှာတော့ ကျနော့်ကို “တပ်ရင်းထဲကနေ စနိုက်ပါနဲ့ လှမ်းပစ်မလား။ စက်လတ်တွေနဲ့များ လှမ်းပစ်မလား” ဆိုပြီး ကြောက်စိတ် အတွေးက စိုးမိုးမင်းမူနေပါတော့တယ်။ တုတ်တုတ်ယာဉ်ကတော့ လမ်းကြိုလမ်းကြားတွေထဲမှာ မောင်းနှင်လို့ပါ။
တိုက်ပွဲများနှင့် ဖြစ်စဉ်များအားသုံးသပ်ပါက စစ်ကောင်စီတပ်မြေပြင် စစ်ဗိုလ်ချုပ်များသည် ဖိအားအလွန်များပြားနေပြီး တိုက်ပွဲနောက်ဆက်တွဲအဖြစ် အခြေအနေ ၃မျိုး ရင်ဆိုင်နေရသည်။ ခုခံတိုက်ခိုက်နေစဉ် အသက်သေဆုံးခြင်း၊ နယ်မြေနှင့်လက်နက်ခဲယမ်းများဆုံးရှုံးပြီး အရှုံးဖြင့်စစ်ကောင်စီထံ ပြန်လည်ရောက်ရှိပါက စစ်ခုံးရုံးဖြင့် သေဒဏ်အထိချမှတ်ခံရခြင်း၊ အလံဖြူထောင်လက်နက်ချအညံ့ခံကာ တော်လှန်ရေးတပ်များထံတွင် ခိုလှုံကာ ဆက်လက်ရှင်သန်နေရခြင်း ဖြစ်သည်။
ကိုယ်စားပြုမှုတွေ များပြားလှတဲ့ အညာဒေသက လက်နက်ကိုင်တပ်ရင်း၊ တပ်ဖွဲ့တွေကြားထဲမှာ ရင့်ကျက်၊ တည့်မတ်တဲ့ တပ်ရင်း၊ တပ်ဖွဲ့တွေ ပေါ်လာဖို့လိုပါတယ်။ မျက်နှာကြီးရာ ဟင်းဖက်ပါ၊ လက်သင့်ရာ စားတော် ခေါ်၊ အကျိုးလိုလို့ ညောင်ရေလောင်းကြတဲ့အခြေအနေမှာ သမာသမတ်ကျမှုဟာ အရေးတကြီးလိုအပ်နေပါပြီ။
လူချင်းတွေ့ (Face to Face) ငွေပို့ပေးမည်ဆိုသည်မှာ အင်တာနက်၊ ဖုန်းလိုင်းအခက်အခဲများကြားမှ မိဘများထံငွေသားပေးပို့လိုသော မမေခအတွက် သာမာန်အားဖြင့်အဆင်ပြေသည်။ ယခုထက်ပိုမိုစိတ်ချရသည့်နည်းလမ်းမရှိသေးဟု သူတွေးမိသည်။ ထို့ကြောင့် လူချင်းတွေ့ငွေပေးပို့မည်ဆိုသည်ကို မမေခလက်ခံလိုက်ပြီး နောက်တနေ့မနက်ပိုင်းတွင် ဖုန်းလိုင်း(MPT)ရရှိနေသည့် မြစ်ကြီးနားမြို့တနေရာ၌ တွေ့ဆုံမည်ဖြစ်ကြောင်း တွေ့ဆုံငွေလဲမည့် နေရာနှင့်အချိန်ကို ချိန်းဆိုလိုက်သည်။
ငါးဖမ်းလှေငယ်တွေ ရှိ၊ မရှိကို ကြည့်တာပါ။ မြစ်တလျှောက်မှာ ငါးဖမ်းလှေငယ်တွေကို မတွေ့မြင်ရဘူးဆိုရင် စစ်ကောင်စီNavyသင်္ဘောက မြစ်ထဲဝင်ရောက်နေတယ်ဆိုတဲ့ သဘောပါ။ မြစ်မှာ Navy ရောက်ရှိနေတယ်ဆိုရင် ငါးဖမ်းထွက်တဲ့လှေငယ်တွေကို လက်နက်ငယ်တွေနဲ့ လှမ်းပစ်တာကြောင့် တံငါသည်တွေ ငါးဖမ်းမထွက်ကြတော့ပါဘူး။ အခုတော့ မြစ်တလျှောက်မှာ ကိုယ်တော်မြတ်တံငါသည်တွေက လှေကိုယ်စီနဲ့ ငါးဖမ်းနေတာကို တွေ့မြင်ရတော့ ကျနော်တို့စက်လှေဟာ ကုလားတန်ဖြစ်ကို ဖြတ်ကျော်လို့ လိုရာခရီးကို မောင်းနှင်ပါတော့တယ်။
“ကာကွယ်ဆေးမထိုးတဲ့ကာလ ဒီထက်ပိုပြီးကြာလာမယ်ဆိုရင် ရောဂါတွေတဖန်ခေါင်းပြန်ထောင်လာပြီးတော့ နိုင်ငံရဲ့ ကျန်းမာရေးအဆင့်အတန်း၊ ကလေးတွေရဲ့ ကျန်းမာရေးအဆင့်အတန်းကစပြီး အကုန်ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ထိခိုက်လာနိုင်တယ်။ ဒါ့ကြောင့် ကာကွယ်ဆေး ထိုးလုပ်ငန်းတွေကို အာရုံထားပြီးတော့မှ ပိုပြီးတော့အားစိုက်ပြီး လုပ်ပေးစေချင်တယ်။”
Sharing Information to the Local