ရုန်းမထွက်နိုင်ကြသူများ (အတွေးအမြင်)
ကျနော်သိခဲ့ဖူးတဲ့ စစ်သားတွေထဲမှာတော့ အတော့်ကို အကျိုးအကြောင်း နားလည်သူ၊ အတွေးအမြင်ရှိသူလို့ ပြောလို့ရတယ်။ ဒီလိုလူမျိုးတောင် CDM မလုပ်တော့ ကျနော် အရမ်း အံ့ဩသွားတယ်။
ကျနော်သိခဲ့ဖူးတဲ့ စစ်သားတွေထဲမှာတော့ အတော့်ကို အကျိုးအကြောင်း နားလည်သူ၊ အတွေးအမြင်ရှိသူလို့ ပြောလို့ရတယ်။ ဒီလိုလူမျိုးတောင် CDM မလုပ်တော့ ကျနော် အရမ်း အံ့ဩသွားတယ်။
မတ်လကုန်ပိုင်းကစတင်ပြီး နိုင်ငံတစ်ဝန်းက ရပ်ကွက်နဲ့ကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူးတွေဟာ အသက် ၂၄ နဲ့ ၃၀ နှစ် အသက်အပိုင်းအခြားမှာရှိတဲ့ လူငယ်တွေရဲ့စာရင်းကို စတင်ကောက်ယူခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီ့စာရင်းထဲက လူငယ်တွေကို စစ်မှုထမ်းဖို့ ကံစမ်းမဲဖောက်သလို မဲဖောက်ရွေးချယ်မှုတွေ စတင်ပြုလုပ်ခဲ့ပါတယ်။
“ဒီအိမ်ပဲ” ဆိုသည့် လူတဦး၏ ပြောစကားနှင့်အတူ အိမ်ခြံတံခါးကို ခပ်ကြမ်းကြမ်းတွန်းခေါက်ကာ အိမ်ရှင်တွေကို အော်ခေါ်ကြတော့သည်။ ဝရုန်းသုန်းကားအခြေအနေဖြင့် နာရီဝက်ခန့်ပင်မကြာသောအချိန်မှာ အိမ်ထဲက လူငယ်တဦးကို နှစ်ဖက်ညှပ်ကာ ခေါ်ထုတ်လာပြီး ကားပေါ်တင်ကာ မောင်းထွက်သွားကြတော့သည်။ ဝင်ရောက်သွားသော အိမ်ထဲမှာ အော်ဟစ်ငိုယိုသံများနှင့် ကျန်ခဲ့သည်။
“သက်ကြီးရွယ်အိုပိုင်းတွေက ပစ်သံခတ်သံ၊ သေနတ်သံတို့ လက်နက်ကြီးသံ၊ လေယာဥ်သံတို့ကြားရင် ဘယ်လေယာဥ်ပဲပျံပျံပေါ့ ကောင်းကောင်းဆိုးဆိုး ကြောက်တာ။ တချို့သက်ကြီးရွယ်အိုပိုင်းတွေဆိုရင် ဒူးများပျော့ခွေလဲပြီးတော့ မသွားနိုင် မလာနိုင်တဲ့ထိအောင် ဖြစ်တယ်။”
"ကျမနားထဲမှာ သူ့ရဲ့ ငိုသံတွေထပ်ကြားတယ်၊ အိပ်လို့မရဘူး၊ အနားမှာ လူတယောက်ယောက် လာပြီး စကားလာပြောနေတယ်လို့ ကျမမြင်နေရတယ်၊ သေချာအောင်ဆိုပြီး ဖုန်းမီးဖွင့်ပြီး ကြည့်တော့ ဘယ်သူမှမရှိဘူး"
၂၀၂၁ မှ ၂၀၂၄ နှစ်ဆန်းပိုင်းအထိ စကခ ၁၃ တွင် ဒုတိယတပ်မမှူးအဖြစ် ၃ နှစ်ကျော်ကြာပြီးနောက် တပ်မ ၄၄ တပ်မမှူး ဖြစ်လာတဲ့အခါ ၎င်း၏ စစ်တပ်အရာရှိဘဝ အဆုံးသတ်ရမည့်အခြေအနေကို ဆိုက်ရောက်လာခဲ့သည်။
“အလုပ်သိမ်းအပြန် ရတဲ့ငွေနဲ့က ဆန်လေးလုံး(နို့ဆီဗူး) ဝယ်လိုက်ရင် ငါးရာကျော်ကျော်ပဲ ကျန်တယ်။ တခြား ဘာမှဝယ်လို့မရတော့ဘူး။ ရပ်ကွက်ထဲမှာ အကုန်အဲလိုမိသားစုတွေချည်းပဲ။ ချေးလိုက်ငှားလိုက် ပြန်ဆပ်လိုက်နဲ့ အပေါင်ဆိုင်မှာလည်း လူတွေကိုတန်းစီနေတာပဲ”
“ဆေးဝါးနဲ့ ဆေးခန်းသုံးပစ္စည်းတွေကတော့ လုံးဝ လုံလောက်မှု မရှိသေးပါဘူး။ အထူးသဖြင့် ဒီဒေသတွေမှာ စကစက ဆေးဝါးသယ်ယူခွင့်ကို လုံးဝကို ခွင့်မပြုပါဘူး။ ကျွန်မတို့အနေနဲ့ ဆေးဝါးသယ်ယူခွင့်တွေကို လုံးဝကို ခက်ခက်ခဲခဲနဲ့ သယ်ယူနေရတာပါ။”
စစ်ကောင်စီရဲ့ စစ်မှုထမ်းဥပဒေကျင့်သုံးတာကို ပြည်သူတွေအနေနဲ့ ရတဲ့နည်းနဲ့ ဆန့်ကျင်ဖို့နဲ့ တော်လှန်ရေး တပ်ဖွဲ့တွေထဲဝင်ရောက်ဖို့ တိုက်တွန်းချက်တွေရှိနေပေမယ့်လည်း အလုံးအရင်းနဲ့ ရောက်ရှိလာတဲ့တပ်သားသစ်တွေကို လက်နက်တွေ ဘယ်လိုတပ်ဆင်ရမလဲဆိုတာက ခေါင်းခဲစရာဖြစ်လာပါတယ် လို့ မကွေးတိုင်း၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းအခြေစိုက်တဲ့ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေက ပြောပါတယ်။
“တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး ပျက်သွားတယ်။ လူအခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ ပိုများလာတယ်။ အထူးသဖြင့် စစ်ရာဇဝတ်မှုမြောက်တာမျိုးတွေ။ အဲဒီလိုမြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အခြေအနေအောက် အမှန်တရားဖော်ထုတ်မယ်ဆိုတဲ့ သတင်းစာဆရာတွေ အလုပ်လုပ်နေရတာဖြစ်တယ်။ အန္တရာယ်များတဲ့ အခြေအနေဖြစ်တယ်”
“ ‘ဒီနားမှာ PDF တွေရှိလား၊ PDF စခန်းကဘယ်နားတုန်း’ မေးတာပေါ့။ မသိဘူးပြောရင် ‘မသိရင် သတ်တယ်ကွာ’ ဆိုတဲ့သဘောမျိုးနဲ့ သတ်တာ။ ‘ဒီနားတော့ PDF စခန်းမရှိပါဘူး’ ပြောရင် ‘မရှိရင် သတ်တယ်’ အဲ့လိုပုံစံမျိုး ပစ်တာ။ အစောပိုင်းက တကယ် မပစ်လောက်ဘူးထင်တာ။ ခြိမ်းခြောက်တဲ့ ပုံစံမျိုးထင်တာ၊ ဒါပေမဲ့ နောက်ပိုင်း အော်တိုဆွဲပြီး အကုန်တန်းစီပစ်လိုက်တာ”
ရဲဘော်ပြားကြီး ပထမဆုံးပစ်လိုက်တဲ့စစ်ကားဟာ ဆီတိုင်ကီကို ထိမှန်ပြီး လမ်းဘေးသစ်ပင်ကို ဝင်တိုက်ကာ ထိုးရပ်သွားပါတယ်။ ဒုတိယအစီးကို ပစ်ခတ်ရာမှာ ကားနောက်ဘီးကို ထိမှန်ခဲ့သလို တတိယစစ်ကား တစီးကိုလည်း တည့်တည့်မတ်မတ်ထိအောင်ပစ်နိုင်လို့ အဲဒီနေ့မှာ ရဲဘော်ပြားကြီးဟာ စစ်ကားသုံးစီးကို RPG လက်နက်နဲ့ ဖျက်ဆီးနိုင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
စစ်အာဏာသိမ်းခံရပြီး ပဋိပက္ခပေါင်းစုံနဲ့ တစ်တိုင်းပြည်လုံးကြုံနေရချိန် မြန်မာပြည်ရဲ့ လူဦးရေအထူဆုံးမြို့ ရန်ကုန်ကလမ်းမတွေပေါ်မှာ နွမ်းပါးကလေးငယ်တွေ တိုးပွားလာတာကို သူသတိထားမိခဲ့တယ်။ ဒီကလေးတွေအတွက် တတ်နိုင်တာလုပ်ပေးဖို့ ကိုဖြိုး သန္နိဋ္ဌာန်ချလိုက်တယ်။
နွေဦးတော်လှန်ရေးကြီးတွင် စစ်အာဏာရှင်ဖြုတ်ချရေးနှင့်အတူ ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒကိုလည်း တပါတည်း ဖြိုချပစ်နိုင်မှသာလျှင် အနာဂတ်တွင် စစ်မှန်သည့်ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုကို တည်ဆောက်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ လက်ရှိ၌လည်း ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒအစွဲအလမ်းများကို ပယ်သတ်နိုင်မှသာလျှင် နွေဦးတော်လှန်ရေးကြီး အမြန်ဆုံးပြီးဆုံးဖို့ နီးစပ်လိမ့်မည်။
အဆိုးဆုံးကတော့ အချို့နေရာတွေမှာ အချို့သော ပြည်သူတွေက “NUG ပအဖ၊ ပကဖ တွေကလည်း မစွံပါဘူး၊ စစ်ကောင်စီနဲ့ မထူးပါဘူးကွာ” လို့ ပြောတဲ့ အသံမျိုးထိ တစွန်းတစ ကြားလာရတယ်ဗျာ။ ဒါက တော်လှန်ရေးအတွက် အတော်ကို အန္တရာယ်ကြီးတယ်ဗျို့။